W dniu 30.01.2024 r. słuchacze naszego UTW zwiedzili w licznym gronie kolejną bardzo ciekawą wystawę w Zamku Królewskim, zorganizowaną z okazji 100. rocznicy urodzin wybitnego artysty Jerzego Nowosielskiego. Po wystawie oprowadziła nas kurator pani Monika Przypkowska. Dzięki dogłębnej znajomości tematu, a także ogromnej erudycji pani kurator, zostaliśmy w przystępny sposób zapoznani z postacią, filozofią życia i pracy, a przede wszystkim z twórczością głównego bohatera wystawy. Jego dzieła zostały zestawione z pracami artystów tworzących w tym samym nurcie lub okresie, tj. między innymi takich, którzy jak on doświadczyli traumy II wojny światowej, a także młodszych twórców, dla których Jerzy Nowosielski był inspiracją. Ekspozycja stanowi próbę osadzenia twórczości Nowosielskiego w szerszym kontekście sztuki drugiej połowy XX wieku. Artysta urodzony w styczniu 1923 roku w Krakowie był zawiązany z II Grupą Krakowską i Tadeuszem Kantorem. Wypracował swój własny styl czerpiąc z surrealizmu i abstrakcjonizmu. Najczęściej powracającym motywem jego twórczości było kobiece ciało. Nowosielski był wyznawcą religii prawosławnej i twórcą bardzo wielu wybitnych ikon i malowideł sakralnych. Był również kierownikiem Pracowni Projektowania Tkanin Dekoracyjnych w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi, a następnie, przez wiele lat, profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; kierował do 1993 r. Pracownią Malarstwa. Odszedł w lutym 2011 r. i został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Rakowickim. Wystawa dzieli się na cztery części: surrealizm, cielesność, realizm i eschatologia oraz abstrakcja. W ramach każdej z nich wybrane obrazy i rysunki artysty, cytaty z jego wypowiedzi i materiały filmowe stanowią klucz do zaprezentowania prac innych twórców. Należą do nich, między innymi, Tadeusz Kantor, Władysław Hasior, Wojciech Fangor, Teresa Pągowska, Maria Jarema, Jadwiga Sawicka, Kazimierz Mikulski, Łukasz Korolkiewicz, Aldona Mickiewicz czy Maria Pinińska-Bereś. Celem ekspozycji jest ukazanie dzieł we wzajemnym dialogu. Moim zdaniem mottem wystawy może być cytat z Nowosielskiego brzmiący następująco: „Obrazom nie wolno zadawać pytania ”co artysta chciał?”. Trzeba obraz oglądać i brać takim jakim jest. Chciał dokładnie to, co namalował, i wszystko co chciał, to pokazał, a więcej nic nie chciał.” Dziełem otwierającym wystawę jest pochodzący z 1966 r. obraz pod nazwą „Portret skrzypaczki” zawierający elementy surrealistyczne, abstrakcyjne i cielesne, czyli stanowiący kwintesencję cech twórczości Jerzego Nowosielskiego. Jako ostatni na wystawie prezentowany jest abstrakcyjny obraz Wojciecha Fangora z 1968 r. pod nazwą „M 18”, przedstawiający olbrzymie czerwone koło w poświacie. Fangor sformułował teorię „pozytywnej przestrzeni iluzyjnej” i namalował w latach 60. słynny cykl bezkrawędziowych kół i okręgów. Wg ww. teorii współczesny obraz zaczął emanować swoją powierzchnią na zewnątrz i stał się źródłem promieniowania. Przez wybór punktu widzenia i czasu publiczność staje się współtwórcą dzieła. W mojej ocenie wystawa „Sztuka widzenia” okazała się bardzo ciekawa i inspirująca. Sposób prezentacji i dobór prac artystów, połączony z interesującą narracją pani kurator, zdecydowanie przybliżył nam polską sztukę XX wieku i pozwolił spojrzeć na ten okres w kulturze „świeżym” okiem. Myślę, że większość naszych słuchaczy, nawet jeśli nie są wielbicielami tej epoki, wyniosła z wystawy w Zamku Królewskim wiele informacji i pozytywnych wrażeń. Współorganizatorem wystawy jest Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej w Radomiu. Opracowała Ewa Wasińska